zaterdag 3 november 2012

Tijd voor balkenbrij

In de krant viel mijn oog op een artikel over balkenbrij, een streekgerecht, dat o.a. op de Veluwe bekend is. Balkenbrij past bij de winter. November was vroeger de slachtmaand op de boerderij. Van de restanten van het varken werd dan o.a. balkenbrij gemaakt. Per streek kunnen de ingrediënten verschillen. In ieder geval bevat het bouillon, restvlees, rommelkruid en boekweitmeel. Verder kunnen er piment, bloed, krenten, rozijnen, lever, spek aan toegevoegd worden.

Volgens Wikipedia is de naam balkenbrij waarschijnlijk afgeleid van brij van gebalchte, dat wil zeggen de buikresten van een geslacht dier. Volgens de slager op deze video, heeft het te maken met de reepjes spek die er aan toegevoegd worden.

 
Ik eet balkenbrij het liefst in dunne knapperige bruingebakken plakjes, iets zacht van binnen, geserveerd op een witte boterham.


Oma vroeg in het dialect aan de uit het Gooi afkomstige vriend van een nichtje, "wil ie ok balkenbrie?" Waarop hij antwoordde, "nee dank je, ik lust geen kaas". Na duidelijk te hebben gemaakt dat het om vlees ging, werd het door hem toch vriendelijk afgeslagen.

Op internet vond ik verschillende video's van de bereidingswijze, één lleek me geschikt om het nog een beetje smakelijk over te laten komen. http://foodtube.nl/de-balkenbrij-van-rijsel/



foto: goedboerenindestad.nl


Twee gelegenheden waar je zondag 4 november (2012) balkenbrij en andere streekgerechten kunt proeven staan hieronder vermeld:

In een grote tent en een deel van het Museum de Laarman in Luttenberg, kunt u tussen 11.00 uur en 17.00 uur weer genieten van al het lekkers dat een pruuverieje u kan bieden. Onze vrijwilligers, samen met enkele topkoks en bekende restaurants zullen u de lekkerste gerechten landen laten proeven. Kom vooral vroeg om de drukte van de middag te ontlopen. De entree is 10 Euro per persoon en kinderen tot 14 jaar betalen 5 Euro. Parkeren is gratis. 
Informatie: http://www.delaarman.nl

Bij museum  Museum Smedekinck in Zelhem wordt morgen een slachtvisite gehouden van 11.00 uur tot 16.30 uur met onder andere demonstraties over het slachten en natuurlijk het proeven. Er is een presentatie van oude slacht gebruiken en een film over de laatste huisslachting in 1984 in Zelhem.
Er is voldoende te eten. De slagers zullen een aantal varkens verwerken en maken daar onder andere karbonades, speklappen, hamlappen, fricandeau, etc. van. Daarnaast is er leverworst, bakbloedworst, balkenbrij, smalt, hoofdkaas, zure zult, rolpens, nägelholt en schinken.
Veel van deze heerlijkheden zijn direct gratis te proeven of te koop. Geniet van een portie smaltappels.
In de museumschuur en bijgeplaatste tenten zijn allerhande demonstraties over het slachten en de hulpmiddelen die daarbij gebruikt werden. Leden van de dansgroep De Blauwe Kielen werken aan deze sfeervolle slachtmiddag volop mee en laten veel over de huisslachting zien, zoals zij dat vroeger thuis mee maakten.
Er is muziek en er zijn een aantal oude beroepen demonstraties. Op het buitenterrein zullen vuurkorven voor warmte en sfeer zorgen.
Op deze feestelijke slachtvisite mag natuurlijk een drankje niet ontbreken. U hoeft op deze middag zeker geen honger en dorst te lijden, de toegang tot het museum en de slachtvisite is slechts €3,50 voor personen vanaf 12 jaar.
De leden van de Oudheidkundige vereniging Salehem hebben gratis toegang.
Informatie: https://www.salehem.nl


33 opmerkingen:

  1. Ik ben dol op balkenbrij. Een stukje gebakken appel erbij is ook erg lekker.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Mmmmmmm.......smullen, het is misschien wel nuttig om kennis van de eenvoudige en oude recepten te nemen, zodat we weten hoe we eenvoudig en heerlijk puur eten kunnen klaarmaken.
    Lieve groet Anje.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Balkenbrij is heerlijk! Ga het zeker een keer maken want het is al heel wat jaren geleden dat ik gegeten heb. Jammer als zulke gerechten verloren gaan.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik heb het nog nooit gegeten en vind het ook niet lekker klinken hihi. Maar dat zegt uiteraard helemaal niets...

    Fijn weekend! Lieve groet, Ingrid

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Mmm in Brabant kennen we balkenbrij ook en ik vind het heerlijk. Op een sneetje Brabants roggebrood en dan al naar gelang m'n stemming met appelstroop erop of als ik in een hartige bui ben met mosterd! Aangezien ik meestal alleen eet, koop ik het bij de slager, maar ik ga toch voor de zekerheid het recept eens bekijken.
    groetjes en fijn weekend nog.
    Anita

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Trouwens die meneer van het filmpje heeft een nog wel een Brabants accent, grappig!

    BeantwoordenVerwijderen
  7. In de Betuwe kennen we het ook, mijn moeder at het vroeger af en toe, maar ik kon het nooit erg waarderen.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Heerlijk...wij aten het vroeger thuis ook...zo lekker.....maar nu nooit meer...gek eigenlijk he??...liefs Ria...xxx..

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ach da's waar ook. Morgen in Smedekinck slachtvisite.
    Nota bene in mijn eigen woonplaats en mijn lief zit in het bestuur van de stichting Erfgoed. Ik heb hem er niet over gehoord!
    Ik was het helemaal vergeten. Bedankt dat je even helpt herinneren Willy.
    En natuurlijk wil ik wel weer eens een stukje balkenbrij proeven.

    groet, Heleni

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Ha Willy,ikwilny.
    Eerlijk is eerlijk, ik heb het nog nooit gegeten, maar hier is duidelijk sprake van wat de boer niet kent....
    Voor de liefhebbers, lekker genieten maar!

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Al de liefhebbers, smakelijk eten! Maar geef mijn portie maar aan Fikkie! Ook hier dus een boer die het niet kent!
    Groetjes
    Lida

    BeantwoordenVerwijderen
  12. De naam klinkt bekend Willy, maar zelf heb ik het nog nooit gegeten! Ik ben nog in twijfel of ik wel wil proeven :-)

    Een fijn weekend!

    Madelief x

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Als dochter van een slager veel gegeten. En soms met stroop of met doesburgse mosterd. In Ede nog te koop bij de betere slager.
    Erg lekker.

    Goed weekend allemaal

    Ria

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Balkenbrij is heerlijk!!! Vooral met een knapperig korstje, zoals jij het beschreef. In mijn jeugdjaren heb ik vaak genoeg geholpen met de slacht, dan hielp ik ook met balkenbrij maken.
    Fijn weekend

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Heel eerlijk gezegd, Willy, ik griezel er van. Zie het ook wel eens bij de slager liggen, maar het kan mij niet bekoren. Ik ben zo-wie-zo niet een erge vleeseter.
    Een mooi weekend!

    Lieve groet,
    Gerry

    BeantwoordenVerwijderen
  16. mmm heerlijk, wij slachten nog zelf en maken dan ook balkenbrij, heerlijk ook met een beetje witte suiker erop. Echt veluws !
    geniet er van.
    Stijntje

    BeantwoordenVerwijderen
  17. ik vind het heel leuk om erover te lezen...en de mooie foto's te zien (met de pipmok ;))maar...daar laat ik het dan verder bij ;) Nooit gegeten hoor..moet ik eerlijk bekennen maar toch... Liefs, Petra

    BeantwoordenVerwijderen
  18. Wat zal het daar 'n gezellige boel worden én lekker ruiken bij die pruuverieje en slachtvisite.
    Hier staat het op winterse dagen zo heel af en toe op het menu,balkenbrij en bloedworst van de ambachtelijke slager met zelfgemaakte hete bliksem met zoete en zure appels.Ook gebakken appel schijven met die 2 streekgerechten is een lekkere combinatie.

    Las op een Brabantse website over streekgerechten dat men vroeger de brij in een theedoek aan een balk hing om uit te lekken en op te stijven,zou daar het woord balkenbrij vandaan komen?

    Zo, nou ga ik mijn vanavond gemaakte pan goed gevulde erwtensoep een koel wegzetten.
    Kreeg net nog WhatsApp van kleinzoon met de vraag:oma heb je de erwtensoep al klaar? kleinkinderen en kinderen komen morgen hier happen,hier lusten ze alles,hebben van jongs af aan alles leren eten bij ouders en oma's en opa's, en ik vind dat verdomde gemakkelijk en gezellig,nooit geen zurende kinderen aan tafel die overal hun neus voor optrekken met de woorden:dat lust ik niet.

    Fijne zondag en lieve groeten!!
    Ger




    BeantwoordenVerwijderen
  19. Beste Willy,
    Jij bent zowat mijn cultuur-historisch centrum! Já dat was ontzettend lekker als het goed koud weer was. Heerlijk knapperig uitgebakken en dan smullen. Al diegenen die dit nooit geproefd hebben MÍSSEN iets geweldigs. Ook het feit om zo te proeven hoe onze voorouders het gegeten hebben is al iets rijks. Fijn dat men dit weer een beetje in ere wil herstellen. Klinkt goed in deze wegwerp en overvloeds tijd.
    Liefs,
    Mariette

    BeantwoordenVerwijderen
  20. Ik ken het niet en zal het ook niet zo snel eten, maar als het er een keertje van komt..."als je het niet probeert dan weet je he niet", zeg ik altijd tegen mijn jongens.
    Warme groet, Noor

    BeantwoordenVerwijderen
  21. Dat klopt toch niet hoor, wat die slager zegt! Ik heb het in mijn jeugd gegeten: huilen, kokhalzen. Ik vind het walgelijk. Mijn moeder zei altijd dat ik alles moest leren eten....Nu ik al bijna 40 jaar zelf kook, eet ik dus nooit iets wat ik niet lekker vind. Gevolg: een uiterst beperkte menukeuze :-))
    Balkenbrij is overigens ook in Limburg een streekgerecht.

    BeantwoordenVerwijderen
  22. Oef, balkenbrij... heb het ooit gegeten maar lekker? Nee dus.Zal bij mij niet op tafel komen maar wel leuk dat je er aandacht aan besteed.
    Fijne zondag.
    Groetjes uit een grijs en somber (maar binnen lekker warm) Frankrijk.
    Anje

    BeantwoordenVerwijderen
  23. Ik vond het vroeger al niet lekker en zal het dus ook nu niet gaan proberen. Als ik het soms bij een slager zie liggen griezel ik er nog steeds van.
    Ik vind het wel leuk om erover te lezen, want het is toch een jeugdherinnering.
    Janny

    BeantwoordenVerwijderen
  24. Oha, dat lijkt wel heel erg ambachterlijks ;O)…weet niet of het echt aan mij bestedt is…ofwel ik ja eigenlijk wel van de traditionelle Keuken hou!
    Fijne week, Willy!
    Kram,
    Maren

    BeantwoordenVerwijderen
  25. Vroeger regelmatig thuis gegeten met appel. Ik vond het lekker.

    BeantwoordenVerwijderen
  26. Oh Willy, ik dacht dat ik een koffiekop met een enorm chocoladeding in de icoon op mijn blogroll zag staan, maar het blijkt iets "engs" te zijn ;-))
    Nee, ik sla met uw welnemen maar even over voor deze traktie.

    BeantwoordenVerwijderen
  27. Ik heb het nog nooit gegeten! Moet het toch maar eens gaan proeven als ik weer in NL ben. Maar dan zonder varkenskop! Hier eten ze schapenkop met kerst! Brrr..

    Liefs, Juliëtte

    BeantwoordenVerwijderen
  28. Dat is echt nostalgie. De balkenbrij ken ik niet, maar wel de hoofdkaas en de bloedworst. Die kregen we vroeger van familie als er geslacht was. Ik moet zeggen dat ik er niet echt dol op was....
    Maar wel leuk om er weer eens iets over te lezen!

    lieve groet,
    Betsy
    Wolatelier DiAn

    BeantwoordenVerwijderen
  29. Over twee weken ben ik jarig en dan komen broer, zus, zwager en mijn 92 jarige vader weer. En dan maken wij onder toeziend oog van mijn vader de balkenbrij, onvervalst met een varkenskop.

    BeantwoordenVerwijderen
  30. Nou Willy, bij mij geen tijd voor balkenbrij....en ik weet zeker bij Chago ook niet, haha.

    BeantwoordenVerwijderen
  31. Hoi Willy, ik ken de naam maar verder zegt het mijn niets! Zelf ben ik wel van het proberen maar dh is niet zo'n avonturier (lol) fijne avond knuffel Else

    BeantwoordenVerwijderen
  32. Hoi willy, ik ben even aan het bijlezen, wat een leuk stukje heb je weer geschreven. Mijn moeder maakte het ook altijd na de slacht, van varkenskop. Ik hielp wel eens roeren, dat deden we met een bezemsteel.....
    Klinkt allemaal niet erg hygiënisch maar zo lekker als thuis heb ik nooit meer gehad. Ga het snel weer eens halen. Lieve groetjes Riet.

    BeantwoordenVerwijderen
  33. Leuk stuk! Ook altijd leuk om een referentie naar mijn website (www.goedboerenindestad.nl) te zien.

    BeantwoordenVerwijderen