maandag 18 augustus 2014

Ode aan de schuddeldouk

Toen wij zaterdag de winkel MIJN TAFEL in Haren (Groningen) bezochten zag ik een mooi verpakte schuddeldouk liggen. Het was een wafeldoek met aan twee zijkanten een blauw ingeweven rand. In de verpakking zat ook een gedicht in Groninger dialect, "ode aan de schuddeldouk". Wij waren met elkaar aan het overleggen wat schuddeldouk betekende in het Nederlands. Als ik het vergeleek met ons dialect dan leek het eerste deel van het woord wel op schöttel, dus schotel. Douk is doek, dus een schoteldoek. Dat woord kende ik niet, maar het blijkt dus een vaatdoek te zijn.  VAATDOEK of SCHUDDELDOUK is een voorloper van de afwasborstel. Voor het droogmaken werd weer een THEEDOEK of ander schuddeldouk gebruikt. 



Ik kocht de doek voor mijn tante en zij zou ons het gedicht in Groninger dialect wel voorlezen en meer duidelijkheid kunnen verschaffen over de ode aan de schuddeldouk, de ode aan de vaatdoek. Mijn tante is geboren in Friesland, maar woont het grootste deel van haar leven in Groningen. Toch vond zij het lezen in Groninger dialect niet zo eenvoudig, maar samen kwamen wij er wel uit. De ode aan een vaatdoek had ik ook nog nooit eerder gehoord. Een prachtig verhaal over het veelzijdige gebruik van de vaatdoek/schuddeldouk. Het deed mij denken aan het verhaal over OMA'S SCHORT



Schuddeldouk in het Gronings, schötteldoek in het Drents, skötteldoek(?) in het Oost-Fries. Het gedicht is HIER te lezen.  


Ik vond op een blog nog een leuk verhaal over de SCHÖTTELDOEK




Op deze WEBSITE vond ik de doek ook met een andere benaming.
De originele Groninger potdoek van 100% ongebleekt katoen met aan 2 kanten een mooie donkerblauwe rand. Voor het 1e gebruik een keer in de kookwas en dan zijn ze fantastisch in het gebruik (o.a. voor het streeploos drogen van ramen). Vroeger deed men met dit doekje eerst de kleine vaat, daarna het aanrecht en tot slot het toilet. Daarna de kookwas in en klaar voor het volgende gebruik.

Zelfs bij Loods 5 kwam ik de schoteldoek tegen.


29 opmerkingen:

  1. Wat grappig, wij zeiden vroeger altijd "scheuteldoek", inderdaad dus ook schoteldoek. En Zeeland ligt toch wel een heel eind van Groningen vandaan. Maar van een Ode heb ik hier nog nooit gehoord.... :-)
    Hartelijke groet,
    Jeanet

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Wat leuk deze ode aan de 'schuddeldoek' en het verhaaltje er bij. Ik had dit woord nog nooit gehoord.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Prachtig verhaal en wat heeft tante een mooi kleed op tafel!!!!!!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Van schuddeldouk heb ik nog nooit gehoord, maar ik vind het een mooi verhaal!
    Maar dat gehaakte kleed komt me bekent voor, dat heb ik ook gehaakt, staat in een special van Neveda, die ik nog steeds in mijn bezit heb, bij mij ligt het kleed in de kast,....eigenlijk zonde hè!

    Groet van Betsie!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. http://inhetopkamertje.blogspot.nl/2011/06/haken-en-achterkantstof.html

    In dit blogje staat het kleed ook!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. @Betsie, dat is idd hetzelfde kleed. Mijn tante heeft het Neveda blad geleend van mijn moeder en het kleed zelf gehaakt.

      Verwijderen
  6. Wat een leuk stukje. Als Groningse herkende ik het woord meteen. Een oud collega gebruikte vaak de tekst 'dan hoal'n we d'r ee'm 'n sloffe schoddeldouk overhean' (dan nemen we het even af met een vochtige vaatdoek). Het werd voor ons een gevleugelde uitspraak.
    De ode kende ik nog niet, ga 'm zometeen even lezen.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Wat een leuk verhaal...voor mij is het allemaal nieuw, ik kende het woord niet. Leuk is het dan om op zoek te gaan naar de achtergond en je te verdiepen in de geschiedenis ervan.

    Lieve groet, Ingrid

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Heb het gedicht ook in het Gronings en in het Nederlands.Er is ook een Groningse site waar dit gedicht opstaan in beide vertalingen.
    Als ik het gevonden heb,stuur ik je het door.
    En die schuddeldouk hangt hier ook naast het aanrecht--dat moet toch als geboren Grunnigse!!
    gezellige dag
    groetjes,Truus uit Drenthe

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. @Truus, dank je voor de website, ik heb het gedicht gevonden http://www.dideldom.com/berendaldershof/index.shtml
      Zelf vond ik ook een Nederlandstalig gedicht, http://www.onlinegedichten.nl/overige/115/de-schotteldoek.....html

      Verwijderen
  9. Nee het woord schuddeldouk kende ik niet, wel een heel leuk verhaal. Ik ga de ode aan die vaatdoek dadelijk eens lezen, lijkt me grappig.
    Groeten,
    Janneke

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Hier in Drenthe heb ik ook wel eens het woord skutteldoek horen vallen, heel leuk om de achtergrond van deze bijzondere doek te lezen!

    Fijne week!
    Lieve groetjes, Tjits

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ook hier op ons eiland lag er vroeger thuis altijd een 'scheuteldoekje' op het aanrecht ;) Grappig dat dit woord dus door heel Nederland gebruikt werd!
    De ode ken ik ook niet, die op de schort heb ik onlangs gelezen.
    Je kan toch ook zelf scheuteldoekjes breien? Dat was een poosje geleden een soort rage geloof ik..
    Wat een leuk berichtje weer Willy!

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Had hier nog nooit van gehoord, en wat een leuke ode............
    Groetjes uit Zweden

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Leuk verhaal, ik ken wel de "aanrechtdoekjes" van een tijdje terug met rode streepjes aan de randen. Heb ze zelf nog gebruikt jaren geleden.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Grappig. Ik ben met een Groninger/Drent getrouwd en kom af en toe van dit soort woorden tegen.
    Toen ik mijn man net kende zocht zijn vader naar een spiekerboks. Geen idee hoe je dat echt schrijft, maar spreek het maar eens uit. Ik als westerling dacht toch echt dat hij zo'n geluidkast bedoelde. Maar nee hij bedoelde zijn spijkerbroek. Sinds die tijd heb ik er heel wat woorden bijgeleerd en ook onze dochters kennen de nodige woorden. OP 16 jarige leeftijd vroeg mijn jongste dochter naar het Nederlandse woord voor sleif (schrijf je dat zo?). Moest toch echt even denken hoe wij dat in het Nederlands zeggen. Soeplepel om soep uit de pan.kom te scheppen. Kun je nagaan hoe sommige woorden ingeburgerd raken.
    Wist je trouwens dat er online woordenboeken voor dialecten zijn. Gewoon even googelen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. @Marjolein, dank je voor het leuke verhaal. Ik herinner mij dat onze kinderen tijdens een bezoek aan het zwembad een ander kind in het kleedhokje hoorden roepen, "woar is mien onderbokse?" Dat hebben ze nog steeds onthouden.

      Verwijderen
  15. Leuk verhaal. Volgens mij wordt dit woord bijna door het hele land gebruikt, zo te lezen. In Twente gebruiken we ook 'n skotteldook.
    Groet, Dientje.

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Wat grappig om te lezen Willy !!!..leuk hoor !!!...liefs van mij...x !

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Hoi Willy,
    Wat leuk om zo'n schuddeldouk te vinden en je dan even te verdiepen in de herkomst daarvan. Af en toe krijg ik heimwee naar zulke tijden waarin het allemaal nog op zo'n mooie manier gedaan werd... Haha, heimwee alsof ik die tijd zelf heb meegemaakt. Maar ik denk wel eens dat ik te laat geboren ben...
    Ik wens je een heel fijne avond,
    Lieve groet,
    Mirjam

    BeantwoordenVerwijderen
  18. Heerlijk wat een mooi verhaal. En dan vooral het Gronings, daar gaat mijn hart van op hol hoor. mooie strakke luchten in het Groningerland in de zomer. Alleen in dat jaargetijde want 's winters vind ik het er niks aan.
    Dan ben ik liever een Brabantse.
    groetjes
    Wietske

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Waar is de tijd gebleven dat ik vroeger thuis het granieten aanrecht en het gascomfoor afdeed na de afwas met het schottelduukske....

    Bij mijn schoonouders hete het skottelslet,ze spraken altijd Roermonds dialect terwijl ze toch het grootste gedeelte van hun leven niet meer daar woonden.

    De ode aan de schuddeldouk is zó herkenbaar,maar gelukkig was niet één en hetzelfde doekje bij ons thuis voor al die handelingen die ik in de ode lees.
    Op de dag van vandaag kunnen de meeste jonge mensen zich niet voorstellen hoe het er vroeger aan toe ging in menig huishouden wat de hygiëne betreft, maar op de dag van vandaag beweren epidemiologen dat de overdreven wasbeurten door ouders en verzorgers van kinderen met al die natte doekjes voor snoeten,handjes en billen de oorzaak zijn van de allergien bij kinderen,ze bouwen geen weerstand meer op.
    Als dat echt zo is waren wij nog niet zo slecht af met die wasbeurt met dat ''vieze'' schottelduukske.

    Wanneer ik in Alkmaar kom bij Boom http://www.ouderwetsewinkel.nl/ koop ik altijd nog van die ouderwetse (pot)doekjes met blauwe ingeweven randjes en rand waarop Verodoekje staat, een heerlijke winkel waar ik me voel als een kind in snoepwinkel,waar niet de pot met zuurtjes op de toonbank staat maar de zakjes met poppetje blauw etc.etc.
    niet dat ik de doekjes gebruik om te poetsen maar het ziet zo leuk uit om mee te decoreren samen met blauwe pompdoeken met al mijn oud emaille en spulletjes van zeepklopper tot mattenklopper,van afwaskwast tot Sunlightzeep en nog veel meer.

    Lees trouwens net op de website dat er brand geweest is(2012) in die prachtige ouderwetse winkel sedert 1835,ben eigenlijk wel heel benieuwd of alles er weer net zo is als voor die brand.

    Heerlijke post Willy om op te reageren,had graag ook aan tafel met tante gezeten,mooi gehaakt rond kleed trouwens,ik had er meerdere ook in dat patroon,allemaal weg gegeven toen hier de ronde Oirschotse tafel + stoelen naar zolder verhuisde voor tafel gemaakt van oud hout en rieten stoelen zo'n 21 jaar geleden.

    Fijne week en lieve groet,
    Ger




    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. @Dank je wel lieve Ger voor je uitgebreide reactie. Het is fijn om zo mee te mogen genieten van jouw vele herinneringen.

      Verwijderen
  20. Beste Willy,
    Ja, erg leuk en hoe geinig dit verpakt wordt en kompleet met prachtig gedicht!
    Net als Ger hierboven schrijft, noemde men het in Noord Limburg 'Schôttelslet'...
    Altijd weer interessant hier te lezen.
    Liefs,
    Mariette

    BeantwoordenVerwijderen
  21. Wat super leuk en ik zit nu al een poosje gezellig op de twentse site super Bedankt hoor voor de info.
    Leuk leuk!!
    Fijne dag
    Yolanda

    BeantwoordenVerwijderen
  22. Wat een prachtig verhaal. Mijn oma uit Zierikzee had het over een schutteldoek, als zij de vaatdoek bedoelde. Maar de theedoek noemde zij de vaetdoek
    Op de blog van Arjeantje,http://arjaentje.blogspot.nl/2012/09/ouderwets-praten.html ,zag ik nog een leuk verhaaltje over de schutteldoek, maar wel in het Zeeuws.
    Ook in Vlaanderen spreken ze van een schutteldoek.
    Groetjes Will

    BeantwoordenVerwijderen
  23. Wat leuk! Wij gebruiken nog steeds een schuddeldouk, in de zin van een doekje waarmee je het aanrecht schoonmaakt. De vaat werd gedaan met een korte borstel en voor het drogen werd een teedouk gebruikt.
    gr. Elsina

    BeantwoordenVerwijderen
  24. Onderaan het lange gedicht over de schuddeldouk gaat het over 't blokkien met de kopspiekers. Wie heeft dat weleens gezien? Groet, Geert

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. @Beste Geert, ik stel mij zo'n blokkien met kopspiekers voor als een onderzetter waar het vaatdoekje opgevouwen op ligt. Misschien kun je het navragen bij Marchien Doedens-Bekkering, zij is de dochter van Marchien Duker (de schrijfster van het gedicht). https://www.facebook.com/marchien.doedensbekkering
      Succes met de speurtocht! Groetjes Willy

      Verwijderen