In die Mangel genommen

In het TEXTIELMUSEUM VAN BOCHOLT, in Duitsland, is tot en met 25 maart (2012) de tentoonstelling "In die Mangel genommen" te zien. Gisela Meyer verzamelt sinds 20 jaar mangeldoeken. Deze doeken worden in het Duits Rolltücher genoemd. Ze heeft er inmiddels 530. Een deel van haar verzameling wordt tentoongesteld.

Tegenwoordig strijken we het linnengoed als we het mooi glad willen hebben, vroeger werd het linnengoed gemangeld. Door het uitoefenen van sterke druk werd het linnengoed glad. Hierbij werd gebruik gemaakt van een mangeldoek ter bescherming van het linnengoed. De doeken waren 2 tot 3 meter lang en 75 tot 85 centimeter breed. De doek werd op de mangelrol gerold met daartussen het licht bevochtigde linnengoed. Er werden meerdere stukken linnengoed tussen gelegd.

De mangeltafel die je hier beneden ziet was voorzien van keien die voor de druk zorgden. Er werden mangelrollen onder geplaatst. De bak werd heen en weer getrokken, dit was zwaar werk. Toen de mangel van een draaiwiel werd voorzien, maakte dat het werk minder zwaar. Met de komst van elektriciteit werd het elektrisch aangedreven. Deze grote mangels werden alleen bij ziekenhuizen, hotels, grote huishoudens en gemeenschappelijke mangelkamers gebruikt.

Om scherpe vouwen in het linnen te krijgen werd er ook nog gebruik gemaakt van een linnenpers. Hierdoor sleet het linnen wel sneller, met name op de plek van de vouw.

Voor huishoudelijk gebruik werden de mangelplank en -rol gebruikt.  Bij deze methode werd er met de mangelplank druk uitgeoefend en heen en weer gerold.

In plaats van een mangelplank werd er ook een omgekeerd krukje gebruikt met daarop een kind voor het gewicht.

Midden negentiende eeuw kwam de cilindermangel. Dit apparaat was kleiner en werd ook in het huishouden gebruikt. Het was eerst van hout en later van gietijzer. Daarna kwam de elektrische mangel.

De mangeldoeken in Duitsland waren eerst effen met een gestreepte rand, maar werden later voorzien van prachtig ingeweven motieven van wasscènes en allerlei spreuken. In een deel van Duitsland behoorden de doeken tot de uitzet en waren ze ook een statussymbool.

In het museum is een Duitstalig boekje over de Rolltücher te koop, het is geschreven door Gisela Meyer. Dit boekje heb ik niet gekocht omdat ik het boekje "Wascht en manghelt glat of ick sla iou vor iou gat, Mangelen en mangeldoeken", van Berthi al heb. Berthi verzamelt sinds 1996 Duitse mangeldoeken. Je vraagt je misschien af of er ook Nederlandse mangeldoeken zijn. Berthi schrijft in haar boekje dat er wel Nederlandse mangeldoeken waren, maar dat die niet bewaard zijn gebleven. Waarschijnlijk waren dat eenvoudige doeken.

Het boekje is nog bij BERTHI verkrijgbaar. HIER kun je bij Berthi ook over de tentoonstelling lezen.

Een volgende keer meer over het museum.