zondag 26 februari 2012

In die Mangel genommen

In het TEXTIELMUSEUM VAN BOCHOLTin Duitsland, is tot en met 25 maart (2012) de tentoonstelling "In die Mangel genommen" te zien. Gisela Meyer verzamelt sinds 20 jaar mangeldoeken. Deze doeken worden in het Duits Rolltücher genoemd. Ze heeft er inmiddels 530. Een deel van haar verzameling wordt tentoongesteld.


Tegenwoordig strijken we het linnengoed als we het mooi glad willen hebben, vroeger werd het linnengoed gemangeld. Door het uitoefenen van sterke druk werd het linnengoed glad. Hierbij werd gebruik gemaakt van een mangeldoek ter bescherming van het linnengoed. De doeken waren 2 tot 3 meter lang en 75 tot 85 centimeter breed. De doek werd op de mangelrol gerold met daartussen het licht bevochtigde linnengoed. Er werden meerdere stukken linnengoed tussen gelegd.



De mangeltafel die je hier beneden ziet was voorzien van keien die voor de druk zorgden. Er werden mangelrollen onder geplaatst. De bak werd heen en weer getrokken, dit was zwaar werk. Toen de mangel van een draaiwiel werd voorzien, maakte dat het werk minder zwaar. Met de komst van elektriciteit werd het elektrisch aangedreven. Deze grote mangels werden alleen bij ziekenhuizen, hotels, grote huishoudens en gemeenschappelijke mangelkamers gebruikt.




Om scherpe vouwen in het linnen te krijgen werd er ook nog gebruik gemaakt van een linnenpers. Hierdoor sleet het linnen wel sneller, met name op de plek van de vouw.


Voor huishoudelijk gebruik werden de mangelplank en -rol gebruikt.  Bij deze methode werd er met de mangelplank druk uitgeoefend en heen en weer gerold.


In plaats van een mangelplank werd er ook een omgekeerd krukje gebruikt met daarop een kind voor het gewicht.


Midden negentiende eeuw kwam de cilindermangel. Dit apparaat was kleiner en werd ook in het huishouden gebruikt. Het was eerst van hout en later van gietijzer. Daarna kwam de elektrische mangel.



De mangeldoeken in Duitsland waren eerst effen met een gestreepte rand, maar werden later voorzien van prachtig ingeweven motieven van wasscenes en allerlei spreuken. In een deel van Duitsland behoorden de doeken tot de uitzet en waren ze ook een statussymbool.





In het museum is een Duitstalig boekje over de Rolltücher te koop, het is geschreven door Gisela Meyer. Dit boekje heb ik niet gekocht omdat ik het boekje "Wascht en manghelt glat of ick sla iou vor iou gat, Mangelen en mangeldoeken", van Berthi al heb. Berthi verzamelt sinds 1996 Duitse mangeldoeken. Je vraagt je misschien af of er ook Nederlandse mangeldoeken zijn. Berthi schrijft in haar boekje dat er wel Nederlandse mangeldoeken waren, maar dat die niet bewaard zijn gebleven. Waarschijnlijk waren dat eenvoudige doeken.

Het boekje is nog bij BERTHI verkrijgbaar. HIER kun je bij Berthi ook over de tentoonstelling lezen.




Een volgende keer meer over het museum.

26 opmerkingen:

  1. Wat lijkt me dat een schitterende tentoonstelling, heb toen ook zo genoten van Berthi haar mangel lappen in Veldhoven

    Fijne zondag groetjes Joke

    Ps Willy kan je robot er niet Af!!!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Wat een mooie doeken Willy....weer een geweldige reportage.....of dat wij met zijn alle het museum door lopen....heel mooi gemaakt.
    Fijne dag & lieve groetjes,
    Silvia

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Nooit geweten, dat die doeken zo mooi zijn! Ik heb wel een echtpaar gekend, die de lakens in de pers legden. Eerst samen strak trekken en vouwen, dan in de pers. Het werd er zó mooi glad van!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik had graag naar de tentoonstelling gegaan maar dat is me toch te ver weg. Gelukkig ben jij weer een goede riesleider op deze virtuele trip. Dank.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat een leuke tentoonstelling. Dank je wel dat we mogen meekijken.
    Groetjes,
    Marian

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Dank voor je uitgebreidde verhaal. Echt genieten.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. wat zijn mangeldoeken toch mooi - en wat worden ze mooi tentoongesteld.
    wat een gedoe was dat mangelen, dan ga je zo'n eenvoudig strijkijzer toch meer waarderen!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Dankjewel voor dit mooie verhaal en prachtige foto's van de doeken. Ik had ze nog nooit eerder gezien.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Wat zijn ze toch ontzettend mooi die mangeldoeken, vorig jaar in Veldhoven heb ik er ook zo van genoten, de een nog mooier dan de andere.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Mooie doeken.
    Ik dacht altijd dat mangelen gebruikt werd bij wijze van wringen.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Nou ja zeg willy, wat bijzonder, heb ik toch net vanmiddag het boekje van Berthi over de mangeldoeken in handen gekregen en zitten lezen... hoe is het mogelijk! Ik ontmoette Lies H. vanmiddag, en zij had het voor me meegenomen om te lenen...! Prachtige tentoonstelling laat je ons zien, en wat jammer dat er in Nederland zo weinig of geen mangeldoeken zijn overgebleven... Lieve groet Lupineke

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Willi Thanks for all the wonders that we propose.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. prachtige mangeldoeken, ga ik nou voor de rode of de blauwe...en die afbeeldingen, zo mooi!! Liefs, Petra

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Prachtig verslag van je bezoek aan deze tentoonstelling! Het is absoluut de moeite waard om deze schitterende doeken van dichtbij te bewonderen!

    Leuk dat je mijn publicatie ook nog vermeld! Dank je!

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Heb ze voor het eerst gezien bijna 2 jaar geleden in Roermond. Toen stond Berthi op de tentoonstelling met haar mangeldoeken. Prachtige doeken. Het verbaasde me dat ze zo groot zijn. Ken de mangel ook alleen om het meeste water uit het wasgoed te krijgen. Later wel met de elektrische strijkmangel in verschillende grote gewerkt.

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Hallo Willy,

    Bedankt voor je leuke reactie op mijn blog! Natuurlijk ga ik jou ook volgen!
    Leuk al fie foto's over de geschiedenis van de mangel! Ik heb hier ook een oude mangel staan. Nu weet ik ook weer wat meer over het gebruik daarvan!

    Liefs, Juliëtte

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Weer een prachtige reportage, ik heb genoten.

    BeantwoordenVerwijderen
  18. at laat je weer leuke en mooie dingen in je logjes zien Willy.

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Mooi verslag Willy. Wat een prachtige mangeldoeken hange er op de tentoonstelling.

    BeantwoordenVerwijderen
  20. Wat een enige tentoonstelling en wat heerlijk dat je dit deelt. Top. En weet je Willy, ben vandaag weer volger van de tante van Tjorven geworden. Leuk hè?

    BeantwoordenVerwijderen
  21. Prachtige doeken... en ik leerde nog mangelen op school. Maar dat was dan ook wel de Huishoudschool Laan van Meerdervoort in Den Haag. Ik werd huishoudjuf,,, dat wil tegenwoordig vast niemand meer!

    BeantwoordenVerwijderen
  22. Mooi! Bocholt is hier vlakbij toch? Zo'n enorme mangeltafel staat nog op de zolder van mijn vader zijn ouderlijk huis. (hij zou dit jaar 100 jaar zijn geworden) ik denk dat ze die mangel ter plekke gebouwd hebben, in ieder geval kan hij er nooit meer heel af.
    En dat allemaal voor die eeuwige was😉

    BeantwoordenVerwijderen
  23. WOW wat leuk!! en wat toevallig...
    ik heb afgelopen weekend een mangeldoek gekocht en was op zoek naar info om op mijn blog te zetten en nu zie ik deze entry bij jou te lezen ;o))
    dank je voor deze info xxx

    BeantwoordenVerwijderen
  24. WOW wat leuk!! en wat toevallig...
    ik heb afgelopen weekend een mangeldoek gekocht en was op zoek naar info om op mijn blog te zetten en nu zie ik deze entry bij jou te lezen ;o))
    dank je voor deze info xxx

    BeantwoordenVerwijderen
  25. Wat interessant, nooit geweten dat het zo in zijn werk ging. Moet wel zeggen dat ik heel blij ben met mijn strijkbout ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  26. zo eens even bijlezen
    wat is zo'n lap toch mooi......t inlijsten ervan is wel duur he? maar ja ook al dat werk wel waard....
    groetjes hil

    BeantwoordenVerwijderen